Pat Tillman
Gij zult niet liegen. De man in het Witte Huis die zich door God geroepen weet om Amerika te leiden hecht groot belang aan het achtste van de tien Geboden. In een toespraak op de allereerste dag van zijn eerste ambtstermijn legde hij de morele lat erg hoog: er mocht geen twijfel bestaan over de eerlijkheid van zijn regering en zijn medewerkers en ze moesten zelfs de schijn van onwaarheid vermijden. Nu zijn we vijf jaar later en de regering Bush lijkt in een moeras van leugens te gaan verzinken. Amerika trok naar de oorlog in Irak op basis van het fabeltje van de massavernietigingswapens. Topstrateeg Karl Rove dreigt in een schandaal verzeild te raken doordat hij de identiteit van een CIA-agente onthulde en daarover minder dan de waarheid sprak en ook de legerleiding blijkt nu van haar eerste leugentje niet gestorven te zijn.
Pat Tillman was 27 toen hij in april vorig jaar als een held in Afghanistan stierf. Tillman was niet het zoveelste anonieme slachtoffer van de oorlogen die Amerika tegelijk in Irak en in Afghanistan voert. Hij was een populaire voetbalster bij de Arizona Cardinals die een schitterende carrière opgaf om zijn land te dienen. Na elf september vond hij dat hij iets moest doen en hij trok naar het leger. Kortom een patriottisch icoon en een voorbeeld voor de Amerikaanse jeugd. Nadat hij een tijdje in Irak had gediend werd hij naar Afghanistan gestuurd om daar in het onherbergzame berggebied aan de grens met Pakistan mee jacht te maken op Osama Bin Laden. Daar stierf hij bij de bestorming van een heuvel een heldendood onder vijandelijk vuur. De rouwplechtigheid waarbij Pat Tillman postuum de zilveren ster kreeg - een onderscheiding voor moed in actie - was in heel het land op de televisie te zien.
De legerleiding kende toen al de waarheid die de ouders van Tillman korte tijd daarop ook zouden vernemen: hun zoon was niet door de Taliban maar door zijn eigen kameraden per vergissing doodgeschoten. Dat paste niet in het patriottische plaatje en dus had het leger er alles aan gedaan om de ware toedracht van Tillmans dood in mist te verhullen. Zo werden zijn uniform en persoonlijke uitrusting verbrand - klaarblijkelijk om de sporen van het vuurgevecht uit te wissen en later onderzoek onmogelijk te maken. Of dat met instemming van de hogere echelons gebeurde is niet erg duidelijk, maar Tillmans vader is ervan overtuigd dat het leger alles deed wat het kon om te verhinderen dat de waarheid aan het licht zou komen. Pas toen de soldaten van zijn eenheid vijf weken later naar huis kwamen en de verhalen de ronde begonnen te doen gaven de militairen schoorvoetend de ware versie van het gebeurde vrij.
Die waarheid is meer dan ooit hinderlijk voor een leger dat steeds meer moeite heeft om rekruten te vinden die bereid zijn hun leven te riskeren in Irak of Afghanistan. Tillman was een poster boy, een verkoopsargument voor de ronselaars van het leger die op parkeerplaatsen van warenhuizen en in scholen jongeren proberen warm te maken voor de militaire dienst. De ouders van Tillman vinden nu dat van hun zoon misbruik is gemaakt. Nog weken na zijn dood zette de officiële propaganda het verhaal van zijn heldendood dik in de verf, net op een moment dat het schandaal in de Abu-Ghraibgevangenis in Irak de krantenkoppen beheerste. Mary Tillman - Pats moeder - was vooral geschokt toen president Bush een ingesproken boodschap liet horen bij de aftrap van een wedstrijd van Pats thuisploeg. Dat was kort voor de presidentsverkiezingen in november vorig jaar....
Het leger heeft nu een definitief rapport vrijgegeven waar het hele incident een administratieve vergissing wordt genoemd. De tegenstrijdigheden en het geknoei in het onderzoek achteraf worden toegeschreven aan de onduidelijkheid van de bestaande regels en procedures die dan ook aangepast zullen worden. Van een doofpotoperatie is er dus helemaal geen sprake en voor de legerleiding is het hoofdstuk daarmee afgesloten. Voor de ouders van Tillman allesbehalve. Zij willen weten wie wat wist en wanneer. Wist het Witte Huis bijvoorbeeld wat er echt gebeurd was toen een tekstschrijver details opvroeg over de zaak omdat de president een toespraak zou houden voor de verzamelde pers? Het Abu Ghraib schandaal was toen pas losgebarsten en een heldenverhaal a la Tillman kwam uitstekend van pas om de aandacht af te leiden. Hoeft het gezegd dat noch het Witte Huis noch de president de ware toedracht ooit van de daken hebben geschreeuwd?
KNACK 10 aug
Johan Depoortere 22 juli 2005
