CLINTON III

Verandering (Change we can believe in!) was het motto waarmee Barack Obama de verkiezingen heeft gewonnen. De slogan moet een vreemde klank hebben gekregen bij de duizenden jongeren en nieuwe kiezers, de onafhankelijken en Republikeinen die geloofden dat met Obama een nieuw soort politiek zijn intrede zou doen in Washington. De eerste benoemingen van ploeg Obama op sleutelposities in het toekomstige kabinet wijzen immers allesbehalve op verandering. Méér nog: het is alsof de teletijdmachine aan het werk is: Obama I lijkt verbazend sterk op Clinton III.

Verwacht wordt dat eind deze week Hillary Clinton officieel zal worden aangewezen als minister van Buitenlandse Zaken. De benoeming had nogal wat voeten in de aarde. Niet zo gauw viel de naam van Hillary voor de toppositie of No Drama Obama veranderde in een zoveelse episode van de Clinton Soap. Hillary twijfelde of het wel een goed idée was om haar positie als senator van New York – en daarmee haar eigen politieke basis – op te geven voor een baan onder haar vroegere rivaal voor het presidentschap. Aan Obamakant was er de twijfel of Hillary\wel in staat is tweede viool te spelen. En zou Foggy Bottom (waar het State Department huist) niet de zetel worden van een schaduwkabinet zoals dat ook onder de Collin Powell het geval was?

En dan was er nog Bill met zijn dubieuze vrienden. De voormalige president haalt miljoenen op bij buitenlandse staatshoofden en prominenten voor zijn humanitair werk. Maar kan Hillary bij pakweg Nursultan Nazarbayev, de potentaat van Kazakstan, aandringen op mensenrechten als diezelfde Nazerbayev een milde schenking doet aan de William J Clinton Foundation? En wat met bijvoorbeeld de Canadese tycoon Frank Giustra die de stichting levenslang de helft van alle winsten in zijn mijnimperium heeft beloofd? Bill vloog in 2005 samen met Giustra naar Astana om er met hun vriend Nazarbayev te dineren en tussendoor ook een contract af te sluiten dat Giustra een gezonde hap in de uraniummijnen van Kazakstan opleverde. Voor dat soort potentiële belangenconflicten is met Bill een bevredigende oplossing gevonden, zeggen de Clintons en het Obama Overgangsteam. Maar met de Clintons weet je nooit, moet Obama intussen zelf hebben ondervonden.

Hillary bestreed Barack in de voorverkiezingen met grote felheid vooral in de arena van de buitenlandse politiek. Obama’s voornemen om zonder voorwaarden vooraf met Amerika’s vijanden zoals president Ahmadinejad van Iran of Hugo Chavez van Venezuela te praten noemde ze onverantwoordelijk en naïef. Zou ze er nog zo over denken of is de nieuwe president bijgedraaid? Het blijft afwachten maar de havikachtige uitspraken van Obama in de laatste fase van de campagne doen het laatste vermoeden. Wat het Midden Oosten betreft lijken ze beiden op dezelfde harde lijn te zitten. Hillary is een vurige verdedigster van de staat Israël en Obama hield voor de AIPAC – de Zionistische lobby in Amerika – een toespraak waarmee hij in de woorden van de Israelische auteur Uri Avneri alle records van vleierij en kruiperigheid heeft gebroken.

De honderdduizenden Amerikanen van Arabische origine die massaal voor Obama hebben gestemd moeten raar hebben opgekeken bij de benoeming van nog een andere oudgediende uit de Clinton-stal. Rahm Emanuel, de machtige stafchef van het nieuwe Witte Huis is een Israelische Amerikaan met dubbele nationaliteit, die in de eerste Golfoorlog niet in het Amerikaanse leger maar in dat van zijn andere vaderland Israël diende. Een uitspraak van Emanuels vader in de Israëlische krant Ma'ariv zegt veel over de ideologische sfeer waarin de sterke man van de Democraten is opgegroeid. Natuurlijk zal hij Israël verdedigen in het Witte Huis, zei vader Emanuel, Hij komt er de vloer niet schrobben. Denk je soms dat hij een Arabier is? Rahm moest zich voor de racistische uitspraak van zijn vader verontschuldigen, maar velen vrezen dat de toon is gezet.

De toekomstige minister van justitie Eric Holder is ook al een veteraan van het Clinton Witte Huis. Holder wordt door links en rechts geprezen als een onberispelijke jurist, maar hij zal zich in het Congres moeten verantwoorden voor de rol die hij heeft gespeeld in de gratie voor Marc Rich, een in België geboren voortvluchtige witteboordcrimineel. Bill Clinton schonk in de laatste dagen van zijn ambtstermijn Rich een presidentieel pardon nadat diens toenmalige echtgenote grote sommen had toegezegd voor de Clintonbibliotheek. Holder is nog om een andere reden controversieel. Hij verdedigde Chiquita in een strafrechterlijk geding over illegale bijdragen van de bananengigant aan de Columbiaanse extreem rechtse AUC de doodseskaders die verdacht worden van de moordaanslagen op honderden vakbondsmensen in dat land. De AUC staat bij het State Departmenet officieel als terroristische organisatie geboekstaafd. Laat Obama zich nu net tegen een vrijhandelsakkoord met Columbia verzetten omdat de Columbiaanse regering verdacht wordt van banden met de doodseskaders.

Ook het economische Obamateam is zwaar schatplichtig aan de Clintons. De Wallstreet bankier Timothy Geithner, getipt als minister van Financiën, is een nieuwkomer, maar een discipel van Robert Rubin, zijn voorganger onder Clinton. Rubin was de paus van de deregulering die onder andere de Glass Steagal Act, één van de sluitstukken uit de New- Dealwetgeving, uit de boeken schrapte en daarmee voor de banken de weg vrijmaakte om zich op het gevaarlijke terrein van de financiële spitstechnologtie te begeven. Dank zij Rubin – later de topman van Citigroep – konden banken reusachtige risico’s nemen met producten die exotische namen dragen als Credit Default Swaps en Mortgage Backed Securities. Het resultaat is bekend. Geithner is samen met Henry Paulson en Ben Bernanke verantwoordelijk voor het reddingsplan van 700 miljard dollar dat ondanks een massale financiële injectie in Wall Street tot nu toe weinig resultaat heeft opgeleverd.

Robert Rubin

Lawrence Summers wordt waarschijnlijk één van de economische topadviseurs van de nieuwe president en hij wordt getipt als opvolger van Bernanke aan het hoofd van de Federal Reserve. Summers komt net als Geithner uit de economische school van Rubin. Minder bekend is zijn rol in de Enron-affaire, het schandaal dat als het ware de huidige ineenstorting op Wall Street voorafbeeldde. Enron creëerde kunstmatige tekorten door elektriciteit uit Californië om te leiden naar buurstaten met de beruchte blackouts van 2000-2001 tot gevolg. De bedoeling was de prijsbeperkingen te doorbreken en op die manier de Californische markt vrij te maken voor tariefverhogingen. Summers noemde niet de criminele acties van Enron maar het verzet van de Democratische goeverneur Davis tegen de liberalisering “marktmanipulatie.”

Dat Obama in deze woelige tijden voor stabiliteit en continuïteit kiest is niet onlogisch. Dat hij teruggrijpt naar de beschikbare ervaring en expertise doet hem bijna automatisch bij het Clintonpersoneel uitkomen. Maar het laat bij veel kiezers een wrang gevoel na. De hoge verwachtingen die Obama met zijn schitterende retoriek heeft gecreëerd kon niet anders dan tot ontgoocheling leiden. Een blik in de linkse en progressieve blogs volstaat om te beseffen dat een deel van Obama’s kiespubliek nu al met het begin van een kater zit. Het was onvermijdelijk, maar niemand had verwacht dat de buyers’ remorse nog vóór de inauguratie op 20 januari zou toeslaan.

Johan Depoortere