MACHTELOOS CONGRES

Het ongenoegen over de Irakpolitiek van Bush zwelt aan, maar de president hoeft zich daar voorlopig niet al te veel zorgen over te maken. Het Huis van Afgevaardigden keurde een resolutie goed waarin het plan van Bush om 21500 méér troepen naar Irak te sturen werd afgewezen en dat was een historische gebeurtenis. In het vier jaar durende gewapende conflict in Irak had het Congres tot dan toe geen woord van kritiek geuit op de ronduit rampzalige manier waarop het Witte Huis en het Pentagon de oorlog hebben gevoerd. Maar de resolutie was puur symbolisch en had geen enkele bindende kracht. In de Senaat – waar een toenemend aantal Republikeinen hun kritiek niet langer binnenskamers houden – kon niet eens een meerderheid worden gevonden om het debat over de oorlog te beginnen.

Het politieke systeem in de Verenigde Staten kent nu eenmaal enorm veel macht toe aan de president. In een parlementaire democratie naar Europees model zou een motie van wantrouwen de regering tot aftreden dwingen. In de Verenigde Staten kan de president enkel na de moeizame en langdurige procedure van het impeachment wegens ernstige feiten worden afgezet. Zover komt het zeker niet – ook al meent de geradicaliseerde basis van de Democraten dat daar reden genoeg toe is: president Bush is een oorlog begonnen op basis van een niet bestaande dreiging met massavernietigingswapens, hij heeft het Amerikaanse publiek voorgelogen over de banden tussen Saddam Hoessein en Al Qaeda, hij heeft folteren toegestaan en hij heeft in de ogen van velen de fundamentele burgerrechten van de Amerikanen en gevangen genomen onherstelbare schade toegebracht.

Ook van de dreiging om de geldkraan voor de oorlog dicht te draaien ligt president Bush ongetwijfeld niet wakker. Slechts weinige oorlogstegenstanders in het Congres durven naar dit ultieme middel te grijpen. Het trauma van Vietnam werkt daarvoor nog te sterk na. De rechterzijde heeft de nederlaag in die oorlog nooit verteerd en wijst de Democraten nog altijd met de vinger omdat het Congres onder hun impuls begin jaren zeventig de financiële steun aan Zuid-Vietnam heeft opgezegd met als dramatisch gevolg de ineenstorting van het pro-Amerikaanse regime en de chaotische ontruiming van de Amerikaanse ambassade in Saigon. Eén van de hardnekkige mythes over die periode is dat Amerikaanse soldaten die uit Vietnam terugkwamen thuis door vredesdemonstranten werden bespuugd. Hoewel zo een incident nergens gedocumenteerd staat blijft Rechts de democraten ermee achtervolgen en de tegenstanders van de oorlog in het Congres zijn daarom als de dood voor de reputatie dat ze onze troepen in de steek zouden laten..

De Republikeinen en het Witte Huis spelen deze koudwatervrees van de Democraten meesterlijk uit door het debat in de richting van de financiering van de troepen te sturen. Deze taktiek en de byzantijnse spelregels in de Senaat maakten het de Democraten (en een deel van de Republikeinen) onmogelijk om eenzelfde niet-bindende resolutie goed te keuren als het Huis en intussen zijn de eerste versterkingen naar Irak vertrokken. Elke poging om de geldkraan dicht te zal het Witte Huis voorstellen als ondermijning van de troepen. Een meerderheid van de Amerikanen vindt immers dat de oorlog in Irak een vergissing is maar 60% is ook gekant tegen het gebruik van het wapen van de portemonnee om de oorlog te beëindigen.

Toch geven de Democraten in het Congres de strijd niet op. Een vooraanstaand lid van het Huis, John Murtha wil het sturen van nieuwe troepen aan strenge voorwaarden verbinden: niemand terug naar Irak na minder dan één jaar thuis, en geen soldaat naar de oorlog zonder volledige opleiding en uitrusting. Dat zou volgens het Congreslid de surge in de praktijk onmogelijk maken. John Murtha kan moeilijk van pacificsme worden beschuldigd. Hij is een gedecoreerde ex-Marine en Vietnamveteraan en hij heeft uitstekende contacten in het militaire apparaat. Maar Murtha heeft zich ontgoocheld van de oorlog afgekeerd toen hij bijna wekelijks de gewonden bezocht in het Walter Reed militair ziekenhuis in Washington.

Zijn taktiek om fondsen voor nieuwe troepen aan voorwaarden te verbinden zou het begin van het einde van de oorlog kunnen betekenen, maar zover zijn we nog lang niet. Het machteloze Congres moet eerst nog bewijzen dat het niet alleen kan blaffen maar ook bijten.