RECHTVAARDIGE RECHTERS

Sandra Day O'Connor













De ontslagbrief van rechter Sandra Day O’Connor lag nog niet helemaal op het bureau van president Bush of de campagne voor haar opvolging was al begonnen. Door haar ontslag krijgt George W Bush voor het eerst in zijn presidentschap de kans een rechter te benoemen in het Hoog Gerechtshof, de hoogste juridische instantie van het land. Het is een moment waar links en rechts op zaten te wachten en waar ze zich jaren op hebben voorbereid. Enkele uren na het ontslag waren op televisie de eerste spotjes te zien van de linkse Move-Onbeweging. Een donkere stem vraagt de kijker of hij zal toestaan dat Bush een extremist benoemt die onze rechten bedreigt. Het conservatieve kamp zat evenmin stil. Drie kwartier nadat het nieuws bekend werd zond de conservatieve groep Progress for America 8,7 miljoen e-mails naar sympathisanten met een webvideo waarin de verwachte Democratische campagne wordt gepareerd. Kortom wat we in de komende weken te zien krijgen zal in weinig verschillen van een heuse verkiezingscampagne, te vergelijken met die voor het Witte Huis. Beide partijen hebben hun war rooms en allebei hebben ze een campagnekas van ettelijke tientallen miljoenen dollars. Er staat ook ontzaglijk veel op het spel. De rechters zijn voor het leven benoemd. Hun invloed reikt dus veel verder dan de ambtstermijn van een president. De man of vrouw die straks O’Connor opvolgt kan dertig jaar of langer zijn of haar stempel op de wetgeving drukken. De macht van het Hoog Gerechtshof is bovendien enorm: het kan niet alleen wetten ongrondwettelijk verklaren het kan zelfs beslissingen van de president vernietigen en het heeft het laatste woord in kwesties die de Amerikanen grondig verdelen zoals onlangs nog in de kwestie van de 10 Geboden. Het Hoog Gerechtshof bepaalde in een uiterst omstreden beslissing dat beelden van de 10 Geboden in sommige gevallen in de rechtbank kunnen worden tentoon gespreid. De controverse gaat al 25 jaar mee en ze zorgt voor diepe verdeeldheid tussen de voorstanders van scheiding van kerk en staat en zij die vinden dat Amerika een “Christelijke Natie” is. Rechts Amerika ziet de kans voor het eerst in de geschiedenis alle takken van de macht naar zich toe te halen. Sinds de historische nederlaag van Barry Goldwater, de conservatieve senator uit Arizona, in 1964 hebben de conservatieven een nooit geziene come back gemaakt. De Republikeinen wonnen zeven van de elf presidentsverkiezingen en sinds vorig jaar zijn ze ook heer en meester in het Congres. Alleen de juridische macht bleef - in hun ogen en tot hun grote frustratie - tot vandaag een bolwerk van het New Deal-liberalisme. Rechters die “progressieve” beslissingen nemen in kwesties als abortus, homorechten , arbeidswetgeving en levensbeëindiging zijn de Republikeinen en vooral hun rechts-Christelijke achterban al jaren een enorme doorn in het oog. Nog niet zo lang geleden kwam het in de zaak Schiavo tot een regelrechte botsing tussen de rechterlijke macht en het Congres, gesteund door de president. Bush kwam toen speciaal uit Texas naar Washington terug om in het holst van de nacht een wet te ondertekenen die moest verhinderen dat de comapatiënte Terri Schiavo werd losgekoppeld van de kunstmatige voeding die haar in leven hield. Rechtbanken tot en met het Hooggerechtshof hadden Terri’s echtgenoot de toestemming gegeven de voedingsbuis weg te nemen en Terri dus te laten sterven. Tom De Lay, de conservatieve van de Senaat sprak toen dreigende taal aan het adres van de rechterlijke macht: er zou een moment komen waarop de rechters die aan elke controle ontsnappen rekenschap zouden moeten geven. Dat moment lijkt nu dus aangebroken. De vertrekkende rechter Sandra Day O’Connor stond als “gematigd conservatief” geboekstaafd. In werkelijkheid zat ze vaak op de wip en kon ze de balans in de ene of de andere richting doen doorslaan in een rechtscollege dat voor de rest verdeeld was tussen vier aartsconservatieven en vier “liberalen.” Zo kon ze in 1992 met haar stem de essentie redden van Roe v Wade, de beslissing uit 1973 die de basis vormt voor de legalisering van abortus. Maar in 2000 stemde ze in Gore v Bush met de conservatieven die beslisten dat de hertelling in Florida moest worden stopgezet waardoor haar stem Bush in het Witte Huis bracht. Door nu een aartsconservatief te benoemen kan Bush voor meer dan dertig jaar de balans in conservatieve richting laten doorslaan. De Evangelicals zien de kans schoon om de ultieme aanval in te zetten tegen de huidige abortuswetgeving. Zij verwachten dat Bush één van hen benoemt en ze richten - wellicht wat voorbarig - nu al hun pijlen tegen een mogelijke kandidaat die weliswaar conservatief is maar in hun ogen niet conservatief genoeg: de huidige minister van justitie en goede vriend van president Bush Alberto Gonzales. Gonzales is persoonlijk tegen abortus maar zijn doodzonde is dat hij een paar keer gezegd heeft dat hij de huidige abortuswetgeving wil toepassen omdat het nu eenmaal de wet van het land is. Voor de christelijke activisten is Gonzales daarom anathema. Rechtse voormannen als De Lay halen geregeld uit naar wat ze “activistische rechters” noemen, maar wat Christelijk Rechts in het Hoog Gerechtshof wil is nu net niets anders dan een activistische rechter die niet zal rusten tot abortus weer bij wet verboden wordt.

KNACK
Johan Depoortere 9 juli 2005